Nuruosmaniye Camii

Nuruosmaniye Camii 1748 yılında I. Mahmud zamanında yapımına başlanan ve III. Osman zamanında (1755) yapımı tamamlanan, Mimar Mustafa Ağa tarafından yapılan nuruosmaniye semtine bulunan camiidir.

İstanbul’da, Çemberlitaş ile Kapalıçarşı ve Cağaloğlu arasında kalan ve kendi adıyla anılan semtteki büyük ve güzel câmi. Bu câminin yerinde daha önce, Hoca Şeyhülislâm Sâdeddîn Efendinin hanımı Fatma Hâtun Mescidi bulunmaktaydı. Nûruosmâniye Câmiinin yapımına 1748’de Sultan Birinci Mahmud Han zamânında başlandı. Vefâtından sonra Sultan Üçüncü Osman Han devrinde devam edilerek 1755’te tamamlandı. Yapının kitâbesi bu târihi taşımaktadır. “Osmanlının Nûru” mânâsına, câminin ismine “Nûr-ı Osmânî” denilmekle berâber, Osmâniye Câmii diye de bilinir. Câminin mîmârı Mustafa Ağa, yardımcısı ise Simon Kalfadır.

Câmi, barok üslûpta yapılmış olup, klâsik üslûptan tamâmen ayrı bir karakter taşımaktadır. Bilhassa yarım dâire şeklindeki avlusu, bunu iyice belirlemektedir. Câmi, bu özelliğiyle Osmanlı mîmârisinin yeni üslûbunun, ilk büyük ve mühim eseridir.

Câmi; medrese, kütüphâne, imâret, sebil, türbe ve çeşmeyle civârındaki dükkânlar ve hanlardan meydana gelen bir külliye şeklindedir. Kütüphânesi, çok değerli el yazması kitaplarla kurulmuştur. Câmi, yüksek bir kaide üzerinde inşâ edilmiştir. Plânı kare olup, mihrabı dışarı çıkıntılıdır. Yüksek ve geniş çaplı kubbe, yan duvarlardaki büyük kemerlere oturur.

Câminin iç avlusu yarım dâire şeklinde olup, on iki sütuna oturan kubbelerin örttüğü revakı, şadırvansız olan bu avluyu çevreler. Câminin içi, yüz yetmiş beş pencereden ışık almaktadır. Cümle kapısı üzerinde müezzin mahfili, yanlarda yan mahfiller, mihrâbın sol tarafında ise dıştan büyük bir rampa ile çıkılan ve odaları da bulunan Hünkâr mahfili bulunmaktadır. Câminin beş gözlü son cemaat yerinin iki yanında dışarı doğru çıkıntı yapan birer tâne çok zarif minâresi vardır. Minâreler ikişer şerefelidir.

Câminin içi de son derece güzel ve gösterişli olarak tezyin edilmiştir. Mihrâbı, minberi ve câminin içindeki silmeler barok üslûpta ve son derece güzel yapılmıştır. Câminin içini süsleyen kısımlardan, yazılar hâriç diğer yerleri, güzel görünüşlü renkli taşlarla süslenmiştir. Câminin içini süsleyen yazılar ise, devrin tanınmış hattatlarından Rasim, Yedikulelizâde Abdülhalîm, Bursalı Müzehhib Ali ve Kâtibzâde Mehmed Refi Efendi tarafından yazılmıştır.

Su kaynağının üzerine yapıldığından dolayı tabanı kemerlerle desteklenmiştir. Bir dış avlusu, bir de iç avlusu vardır. İç avlunun, ikisi yanlarda, biri ortada olmak üzere üç kapısı vardır. İç avlu, biri ortada, dördü yanlarda olmak üzere dokuz kubbeyle örtülmüştür.

Şerefelerin altı, yatay şeritler şeklindedir. Minare külahları taştandır. Üst üste beş sıraya dizilmiş 174 adet penceresi vardır. Bu pencerelerin kemerleri daire kavisli ve dilimlidir. Kubbede, dördü sağır olmak üzere 32 pencere vardır. Mihrabın sağında ve solunda mermerden bir mimber vardır. Sahnın iç duvarları iki sıra halinde kalın ve çıkıntılı kornişlerle üçe ayrılır. Mermere oyulmuş olan Fatiha Suresi, mihrabın sağından başlayarak bütün sahnı dolaşır.

Câminin avlusunda bulunan türbede, Sultan Üçüncü Osman Hanın annesi Şehsuvar Sultan ile bâzı şehzâde ve sultanlar medfûndur.

Nuruosmaniye Camii, İstanbul’un önemli ve dikkat çekici camilerinden biridir. Barok tarzıyla Osmanlı mimarisinde farklı bir yere sahiptir.

Nuruosmaniye Camii hakkında detaylı bilgiler:

Genel Bilgiler

Yer: Çemberlitaş, Fatih, İstanbul
Yapım Tarihi: 1748-1755
Yaptıran: Sultan I. Mahmud ve Sultan III. Osman
Mimarlar: Mustafa Ağa ve Simeon Kalfa

Mimari Özellikler

Yapı ve Plan

Barok ve Osmanlı Mimarisinin Bileşimi: Nuruosmaniye Camii, Barok mimarinin Osmanlı mimarisiyle harmanlandığı bir yapı olarak dikkat çeker. Bu özelliği, onu diğer Osmanlı camilerinden farklı kılar.
Ana Kubbeler: Caminin ana kubbesi 25 metre çapında olup, 32 pencere ile aydınlatılmaktadır. Ana kubbe dört büyük fil ayağı üzerine oturtulmuştur.
Minareler: İki minaresi vardır. Minareler, ince ve zarif bir şekilde tasarlanmış olup, Barok etkilerini yansıtır.

İç Mekan

Mihrab ve Minber: Mihrabı ve minberi mermerden yapılmış ve Barok tarzında süslenmiştir. Özellikle minberin zarif detayları dikkat çekicidir.
Süslemeler: İç mekan süslemelerinde yoğun olarak kullanılan Barok motifler, caminin genel estetiğine katkıda bulunur.
Aydınlatma: Caminin içi geniş ve aydınlık olup, büyük pencereler ve kubbede yer alan pencerelerle doğal ışık sağlanmıştır.

Avlu ve Diğer Yapılar

Avlu: Geniş bir avlusu vardır. Avluda mermer sütunlar ve revaklar bulunur.
Külliye: Nuruosmaniye Camii, bir külliye olarak tasarlanmış olup, medrese, kütüphane, sebil ve imaret gibi yapıları içerir.

Tarihçe ve Kültürel Önemi

Yapım Süreci

I. Mahmud ve III. Osman: Caminin yapımına Sultan I. Mahmud döneminde başlanmış, Sultan III. Osman döneminde tamamlanmıştır.
Barok Tarzın Etkisi: 18. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda Batı etkilerinin görülmeye başladığı bir dönemde yapılan cami, Barok tarzın Osmanlı mimarisine nasıl entegre edildiğinin güzel bir örneğidir.

Restorasyon ve Koruma

Tarihi Önemi: Nuruosmaniye Camii, tarihi boyunca çeşitli restorasyon çalışmaları geçirmiştir. Bu restorasyonlar, caminin özgün yapısını koruyarak günümüze ulaşmasını sağlamıştır.
Günümüz: Cami, günümüzde hem ibadet yeri olarak kullanılmakta hem de turistler tarafından ziyaret edilmektedir.

Konumu ve Çevresi

Kapalıçarşı’ya Yakınlık: Cami, Kapalıçarşı’nın hemen girişinde yer alır ve bu konumuyla hem ticari hem de turistik bir bölgededir.
Tarihi Yarımada: İstanbul’un tarihi yarımadasında bulunan cami, çevresindeki diğer tarihi yapılarla birlikte önemli bir kültürel ve turistik bölgeyi oluşturur.

Nuruosmaniye Camii, Barok tarzıyla Osmanlı mimarisinde farklı bir yere sahip olan ve tarihi, mimarisi ve sanatsal süslemeleriyle dikkat çeken önemli bir yapıdır. Hem ibadet edenler hem de tarih ve sanat meraklıları için ziyaret edilmesi gereken önemli bir mekandır.