Itır bitkisi hakkında bilgi, Itır çiçeği faydaları

Itır bitkisi hakkında bilgi

Latince ismi : Pelargonium graveolens

Diğer isimleri: Pelargonium graveolens/ Çobaniğnesi/ Leylekgagası/ Turnagagası

İtır bitkisi (Pelargonium), hoş kokusu ve şifalı özellikleriyle bilinen, genellikle saksıda yetiştirilen bir bitkidir. Çoban iğnesi, leylek gagası gibi isimlerle de anılır. Hem görsel olarak güzelliğiyle hem de sunduğu faydalarla birçok kişi tarafından tercih edilir.

Doğada: Sardunyagiller familyasındandır. Güzel kokulu yaprakları, türlü renkte çiçekleri olan bir süs bitkisidir. Çiçeklerinden infüzyon yolu ile faydalanılır. Yaprakları güzel kokulu, çiçekleri türlü renklerde bir süs bitkisidir. Kumlu topraklarda yetişir. Yeşil kısımları tüylü ve oyalıdır. Çoğunun çiçekleri pembe veya beyaz renktedir. Losyon yapımında kullanılır.

Itır çiçeği hemen hemen dünyanın her yerinde 1800 metre rakıma kadar kayalık, orman, tarla ve çalılıklarda bulunur. Çoğu zaman, taşların arasında böyle hoş kokulu tada sahip şifalı bir bitkinin nasıl oluştuğu hayret vericidir.

Özellikleri: Kanı temizler, dindirir, ishali durdurur, yaraları iyileştirir; Sakinleştirici özelliği sayesinde stresten arındırır. Mide ve barsak gazlarını giderir. Barsak parazitlerini düşürülmesinde etkilidir.

İtır Bitkisinin Özellikleri, Itır çiçeğinin özellikleri nelerdir?

Görünümü: 15-50 cm boylarında, tüylü yaprakları ve genellikle pembe veya beyaz renkli çiçekleri vardır.
Kokusu: Güzel ve ferahlatıcı bir kokusu vardır. Bu koku, bitkide bulunan uçucu yağlar sayesinde oluşur.
Yetiştirilmesi: Ilıman iklimleri sever ve güneşli yerlerde iyi yetişir. Bakımı kolay bir bitkidir.

Kullanıldığı yerler:

Losyon olarak(yoğunluğu azaltılmış): Akne dermatit, ekgama, yanıklarla, siyah noktaların giderilmesinde, böcek ısırıklarında önerilmektedir.

Kompres olarak/Banyo suyuna: PMS(adet öncesi sendromunda) ve menapozal şikayetlerin giderilmesinde kullanılır. Gebelik sonrası depresyon ve selülitte kullanım alanı vardır. Hemoroit ve kılcal damar rahatsızlıklarında kullanılır

Uyarılar: Gebeliğin ilk 3 ayında kullanımından sakının, cildi tahriş edici özelliği bulunmaktadır.

Tabiatta Bulunuşu

Itır çiçeği hemen hemen dünyanın her yerinde 1800 metre rakıma kadar kayalık, orman, tarla ve çalılıklarda bulunur.

Bahçede Yetiştirilmesi

Tabiattan topladığımız ıtır tohumlarını, sonbaharda gölgede bulunan nemli, humus bakımından zengin bir toprağa ekebiliriz. Bitkinin hususî bir bakıma ihtiyacı yoktur ve çabuk büyür ve çoğalır.

Botanik Özellikleri

Bir yaşındaki ıtır çiçeği, yaklaşık 15-50 cm büyüklüğünde olup, balkonlarımızı süsleyen aynı aileden olan ceran çiçeklerine (Geranium sp.) benzemektedir. Yaprakları tüylü, derin, ayrık, sapı kırmızımsı ve çiçekleri çanak biçiminde, kırmızı beyaz çizgilidir.

Itır çiçeğinin çoğalması da mükemmel bir şekilde çevre şartlarına uygun olarak ayarlanmıştır. Yaz sonunda olgunlaşan tohumlarını mükemmel bir mekanizmayla havaya püskürtür. Yere düşen tohumlar gelecek baharda filiz verecek ve bizlere gülümseyecektir. Gerçek ıtır çiçeği; diğer çeşitlerinden, çiçeğinin renk ve şekliyle ayırt edilir.

Kan kırmızısı ıtır çiçeği (Geranium sanguineum) çapı 3 cm’ye varan parlak, kırmızı, büyük çiçeklere sahiptir.

Çayır ıtır çiçeği (Geranium pratense) gök mavisi çiçeğe, orman ıtır çiçeği (Geranium sylvaticum) ise kırmızımsı menekşe renginde çiçeğe sahiptir. Türkçe’de turnagagası, dönbaba; saat otu ve leylek burnu diye adlandırılan türünün ise (Erodium cicutarium) bileşik, salkımsı çiçeği vardır. Gaga biçimindeki tohumlukları büyüktür. Birçok çeşidi arasından şifa için kullanılan sadece gerçek ıtır çiçeği (Greranium Robertianum)’dir.

Mayıs’tan Ağustos’a kadar toprağın üzerine yaklaşık 5 cm çıkmış bitkinin dallı ve yapraklı kısmı kesilerek kuruması için gölge bir yere demet halinde asılır. Bunlar kurur kurumaz, küçük küçük parçalanır ve kavanoza doldurulur. Bitki özü (ruhu) hazırlamak için ıtır çiçeğinin tazesi kullanılır.

İtır Bitkisinin Faydaları, Itır çiçeği faydaları

Sindirim Sistemi: İtır, sindirim sistemini düzenlemeye yardımcı olur. Hazımsızlık, şişkinlik gibi sorunların giderilmesinde etkilidir.
Cilt Sağlığı: Antiseptik özelliği sayesinde ciltteki iltihapları azaltır. Sivilce, akne gibi sorunlarda kullanılabilir.
Solunum Sistemi: Soğuk algınlığı ve grip gibi rahatsızlıklarda solunum yollarını açar.
Stres ve Anksiyete: Hoş kokusu sayesinde rahatlatıcı etkisi vardır. Stres ve anksiyeteyi azaltmaya yardımcı olur.
Böcek Sökücü: Bitkisel böcek kovucu olarak kullanılabilir.

Itır Çiçeğinin Şifalı Yönü

Itır çiçeği özünün bulanık bir görünümü vardır. Tanen, uçucu eterik yağlar, ceranin olarak acı maddeler ihtiva eden ıtır çiçeği; kanı temizler, dindirir, ishali durdurur, yaraları iyileştirir; nispeten idrar söker ve iltihabı giderir.

İtır Bitkisinin Kullanım Alanları

Çay: İtır yaprakları ve çiçeklerinden hazırlanan çay, sindirim sorunlarına iyi gelir.
Yağ: İtır yağı, masajlarda ve aromaterapide kullanılır.
Losyon: Cilt sorunları için hazırlanan losyonlarda kullanılır.
Sabun: İtır özlü sabunlar, cildin temizlenmesinde ve yenilenmesinde etkilidir.

Itır Çiçeğinin Kullanımı

Kurutulmuş bitkiden yapılan çay, ishal ve bağırsak iltihabında tavsiye edilmektedir.

Itır çiçeği banyosu ise; egzama gibi döküntülü deri hastalıkları, ağır iyileşen yaralar, fistül, ülser ve uçuk tedavisine uygulanmaktadır.

Itır çiçeğini ovalayarak sürme işi, sinir iltihabı ve mayasıl (döküntü) durumlarında tatbik edilebilir. Bunun için büyük bir fincan dolusu ılık suya, bir yemek kaşığı ıtır çiçeği özü karıştırılarak inceltilir.

Egzamaya Karşı Itır Çiçeği

Egzamanın görüntü şekilleri oldukça çeşitlidir. Her yaşta, bebek veya yetişkinde görülebilir. Egzama, dış tesirlerle veya iç (endojen) hastalıkların neticesinde ortaya çıkan zehirli metabolik artıklar sebebiyle cildin yüzeyinde iltihaplı yaraların oluşmasıdır. Ekseriyetle metabolizma ve sindirim bozuklukları, hastalığın meydana çıkmasında tesirlidir. Bundan başka mide-bağırsak kısmı, böbrek, karaciğer ve pankreas yetmezliği, diabet, kanda ürik asit yükselmesi, beslenme hataları, ilâçların kötüye kullanılması veya un, çimento, toz, odun veya sentetik elbiselere karşı duyulan alerji de, egzamanın ortaya çıkmasında tesirlidirler. Duruma göre yanıcı veya kaşıntı verici, kuru veya yaş, pul pul veya kırmızımsı kabarcık, yarık, çıban, boğumcuk veya kabuklu kabarcıklar olarak ortaya çıkar.

Şunu hatırdan çıkarmamamız gerekir: Bu cilt rahatsızlıkları aslında, böbrek, bağırsak ve karaciğerin yetmezliği sebebiyle, vücudun dahili zehir ve cüruf maddelerinden kurtulmak istemesidir. Çoğu kere bu durumda cilt, içten dışa doğru (cilt teneffüsü) değişimiyle, fazla maddeler salgılanmak suretiyle arındırma işlemini yerine getirir. Cilt için bu ek bir yük demek ve ekseriyetle cilt iltihaplanır, kaşınır ve ciltte kabuk ve kabarcıklar oluşur.

Egzamanın ortaya çıktığı yerler kişiye göre farklı olabilir: Bütün vücutta veya başta, kulak içinde, makatta, avret mahallinde, dirsekte, dizde, koltuk altında, ellerde, yüzde veya boğazda bulunan kızartılı yaralar, nüksetmeye eğilim göstermektedir.

Egzamada Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Egzamanın derideki yaraları tedavi edilirken, bir taraftan da bunlara yol açan asıl sebep ve yetmezlikler araştırılmalı, teşhis kesinlik kazanmalıdır. Bilhassa nebatî beslenmeye riayet etmeli. Ağır gıdalardan kaçınmalı. Alkol, nikotin (sigara), kahve ve çay almamalı. İnatçı vakalarda işlenmemiş tabiî gıdalar ve diyet tavsiye edilmektedir.

İltihap ve yaş egzamaya, kesilmiş sütün peynir kısmı (tuzsuz beyaz peynir) iyi gelmektedir. Kuru egzamaya ise, soğuk preslenmiş zeytinyağı sürülebilir.

İtır Bitkisinin Yan Etkileri

İtır bitkisi genel olarak güvenli kabul edilir ancak bazı kişilerde alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Kullanmadan önce küçük bir bölgede test etmek önemlidir. Hamile veya emziren kadınlar ile kronik hastalığı olan kişilerin kullanmadan önce doktorlarına danışmaları önerilir.

Itır Çiçeği Banyosu

Cildin hastalıklı bölgelerine günde bir defa 20 dakika ıtır çiçeği banyosu yapılır.

Hazırlanışı ve Kullanımı

Yaklaşık bir avuç dolusu bitki bir litre suyun içinde kaynatılır, beş dakika bekletilir, süzülür; yarım veya dolu küvete katılır.

Bu banyo ile birlikte aynı zamanda egzama; dahili olarak da bitki çayı ve taze bitki damlalarıyla da tedavi edilebilir.

Itır çiçeği soğuğa dayanıklı mı?

Kışın yapraklarını dökmediği gibi belli oranda soğuğa hatta dona karşı oldukça dayanıklı bir bitkidir.

Itır çiçeğinin zararı var mı?

Itır bitkisinden elde edilen çayın ya da ıtır yağı gibi ürünlerin hamilelikte kullanılmaması önerilmektedir. Bunun dışında kanıtlanmış herhangi bir zararı bulunmamaktadır.

Itır bitkisi hakkında bilgi, Itır çiçeği faydaları konumuzdan sonra diğer şifalı bitkiler’e aşağıdaki linklerden kolayca ulaşabilirsiniz. Semih YAŞAR.