Tepedelenli Ali Paşa

Osmanlı Valisi

1744 yılında Yanya’da doğdu. Dedeleri Arnavutluk’ta muhtelif vazifelerde bulunmuştur. Babası Tepedelen mütesellimi Veli Paşa’dır. Küçük yaşta babası öldüğünden gençliği mücadelelerle geçti. Kurd Ahmed ve Kaplan Paşalar’a hizmet edip, himayelerine girdi. Kaplan Paşa’ya damat oldu. Yanya, Delvina ve Tırhala mutasarrıflıklarıyla Derbentler başbuğluğu gibi vazifelerde kendini tanıttı. Oğulları Muhtar, Veli Veliyüddin ve Salih Paşalar, çeşitli vazifelerle Kuzey Arnavutluk’la Yunanistan’a hakim oldu. Buralar, Tepedelenli ailesinin malikanesi haline geldi.

Osmanlı x Rusya-Avusturya Savaşında 1787’de Avusturya cephesinde Pançova Harekatına katıldı. Sırbistan’da çıkan isyanı bastırmada hizmetleri oldu. Rus cephesinde de savaştı. Rütbesi 1795’te mirmiranlığa yükseldi. Yanya bölgesindeki yerli halkın çıkardığı isyanların bastırılmasında, Napolyon’un Mısır’a saldırısı sırasında Fransızlarla yaptıkları mücadelelerde zaferler kazandı. 1798’de Preveze yakınında Fransızları bozguna uğratınca, kendisine Sultan Üçüncü Selim Han tarafından vezirlik verildi. Rumeli valisi olarak, dağlı eşkıyaların cezalandırılması için çalıştı. On dokuzuncu yüzyılın başında Osmanlı Devletiyle İngiltere, Fransa ve Rusya arasındaki siyasi olaylardan da istifade ederek, Makedonya bölgesinin en güçlü adamı haline geldi. Bu bölgenin tanınmış valilerinden İbrahim Paşa’yı hileyle yanına getirtti. Ölünceye kadar Yanya’da hapsetti. Oğlunu yerine göndererek Arnavutluk’un Toskalık bölgesinde hakimiyet kurdurdu.

Tepedelenli Ali Paşa, Arnavutluk’ta ve hakim olduğu diğer yerlerde devlet içinde devlet gibi hareket etmeye başladı. Mora ahalisinin ve Rumlar’ın ayaklanarak, devletin başına yeni bir gaile açılmasını istemeyen Sultan Mahmut Han, Tepedelenli Ali Paşa’nın üzerine gitmiyordu.

Bilahare Tepedelenli Ali Paşa ve oğulları, memuriyetlerinin bir kısmından azledildiler. Fakat dinlemedikleri için, üzerlerine karadan ve denizden kuvvet gönderildi. Yanya kalesinde bir sene 4 ay 25 gün muhasaradan sonra, serasker Hurşit Paşa’nın, hayatına dokunulmayacağına dair teminat vermesi üzerine, Yanya gölündeki Pandeleimon Manastırı’na çekildi. 1822 yılında çıkan bir çatışmada öldürüldü.

HAKKINDA YAZILANLAR

1.Yanya Sultanı

Tepedelenli Ali Paşa

William Plomer

Milliyet Yayınları / Tarih Dizisi