Sonbahar da yapraklar niçin sararır
Her yıl sonbahar mevsimi ile birlikte ağaçlar, Allah cc. Hazretlerinin emri gereği dinlenme dönemlerine girerler.
Yaprakları tek tek sarı renge bürünüp, kıvrılır, sonra da dökülür. Bundan sonra ağaç, artık bir sonraki ilkbahara dek çok az bir gelişim gösterir.
Bu, belki biraz hüzünlüdür ama, yaprakların önce sarı, sonra kahverengi ve kırmızı renge dönüşmeleri çok ilginç bir görünüm ortaya koyar.
Bu olayın açıklanması çok kolaydır. Yaşayan birer organizma olarak bitkiler, yaprakların sağladığı organik maddelerden yararlanarak beslenmek zorundadırlar.
Aynı zamanda, tıpkı hayvanlar gibi, kullanmadıkları maddeleri dışarıya atarlar. Hayvanların bu maddeleri hemen dışarı atabilmelerine karşın bitkiler, bu maddeleri sonbahara dek bünyelerinde bulunan bezlerde saklarlar.
Yaprak dökme zamanı geldiğinde, ağaç, yapraklarda bulunan tüm yararlı maddeleri özümler ve geriye kalan işe yaramaz maddeleri yaprakları ile birlikte döker, işte yaprağa sırası ile sarı, kahverengi ve kırmızı rengi veren de budur.
Sonbaharda yaprakların renk değiştirmesinin temel nedeni, bitkilerin fotosentez sürecini sonlandırmaları ve yapraklarını dökmeye hazırlanmalarıdır. Bu renk değişimi genellikle yeşil olan yaprakların sarı, kırmızı, turuncu veya kahverengi tonlara dönüşmesi şeklinde gözlenir.
İşte bu renk değişiminin temel nedenleri:
1. Klorofil Azalması: Sonbaharın gelmesiyle birlikte gün süreleri kısalır ve hava serinler. Bitkiler, azalan gün süreleri ve düşen sıcaklıklarla birlikte fotosentezde kullanılan klorofil üretimini azaltmaya başlarlar. Klorofil, yaprakların yeşil rengini sağlayan pigmenttir.
2. Karotenoidler ve Antosiyaninler: Klorofil azaldıkça, yapraklarda bulunan diğer pigmentler, özellikle karotenoidler (turuncu) ve antosiyaninler (kırmızı, mor) belirgin hale gelir. Bu pigmentler, bitkilerin yapraklarında zaten bulunan, ancak klorofilin yeşil rengini örttüğü pigmentlerdir.
3. Bitki Hormonları: Bitkilerdeki renk değişimini düzenleyen bitki hormonları da etkilidir. Özellikle, absisik asit (ABA) adlı bir hormon, yaprakların dökülmesini ve renk değiştirmesini kontrol eder.
4. Fotosentezin Sonlanması: Yapraklardaki renk değişimi, bitkilerin fotosentezi sonlandırma ve kış dinlenme dönemine geçiş hazırlığıdır. Bitkiler, yapraklarını dökerek su kaybını azaltır ve enerjiyi depolamak üzere köklere yönlendirir.
5. Genetik Faktörler: Bazı bitki türleri, genetik olarak belirlenmiş renk değişimine sahip olabilir. Yani, belirli bitki türleri doğuştan sarı, kırmızı veya turuncu renk tonlarına dönebilirler.
Bu renk değişimi, bitkilerin kışa hazırlık olarak düşündüğümüz dinlenme dönemine girmelerine yardımcı olur. Yaprakları döken bitkiler, kışın enerji tasarrufu yaparlar ve sert hava koşullarına karşı daha dayanıklı hale gelirler. Bu süreç, bitkilerin hayatta kalma ve yeni büyüme dönemine daha iyi adapte olma stratejilerinden biridir.
