Dağ Çileği hakkında bilgi, Dağ Çileğinin Faydaları ve Kullanılış Şekli

Dağ Çileği hakkında bilgi

Allah cc. Hazretlerinin yarattığı her bitkide bir hikmet ve şifa vardır. Dağ Çileği, KocaYemiş adıyla bilinen bitkinin içeriği, faydaları ve kullanımı konusunda yazdığımız yazının sizlere faydalı olması dileğimizle….

Dağ Çileği hakkında bilgi

Dağ Çileği (KocaYemiş)

Herdem yeşil, 4 m’ye kadar boylanabilen bir çalı, bazen de 7-8 m boyunda ufak bir ağaçtır. Koyu renkli, kırmızımsı kahverengi kabuk yaşlı gövdelerde çatlaklıdır. Genç sürgünler bezeli tüylüdür. Çok sıralı sarmal olarak dizilmiş yaprakları uzun eliptik yapıdadır. Boyları 5-10 cm kadar, uçları sivri, kenarları keskin dişlidir.

Üst yüzü parlak, yeşil, her iki yüzü de tüysüzdür. Eylül-aralık aylarında açan çan şeklindeki beyaz-açık pembe renkli çiçekler bileşik salkım halindedir. 1-2 cm çapında, küre biçimindeki yüzeyi pürtüklü meyveler, sonbaharda olgunlaşınca güzel kırmızı bir renk alır. Olgun meyveleri yenir. Kocayemiş’in sert, ağır bir odunu vardır.

İspanya’dan Küçük Asya’ya kadar uzanır. Türkiye’nin hemen her bölgesindeki kıyı arazilerinde rastlanır. Atatürk Arboretumu içerisinde doğal olarak yetişir.

Yeşil yaprakları, salkım halindeki çiçekleri ve uzun süre bitki üzerinde kalan göz alıcı kırmızı meyvelerinden dolayı park ve bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir.

Dağ Çileğinin Faydaları ve Kullanılış Şekli

Kocayemiş meyveleri taze olarak da yenilmesine rağmen, genellikle; Reçel, marmelat, jöle hatta parfüm yapımında kullanılır.

Ayrıca halk arasında antiseptik, idrar söktürücü ve müshil olarak kullanılmaktadır. Ayrıca yaprakları kanamayı durdurucu, İdrar yolları için antiseptik olarak, yüksek tansiyon ve diyabet gibi konularda da faydalı olduğu bilinmektedir. Geleneksel kullanımının yanında, zengin bir antioksidan(anthocyanin ler, galik asit türevleri ve taninler ), vitamin C, vitamin E ve karoten içeriğe sahiptir. Bu nedenle sağlığı destekleyen önemli bir besindir.

Günümüzde biyolojik özellikleri ve insan hastalıklarına faydaları konusunda devam eden birçok araştırma bulunmaktadır.

Dağ Çileğinin Genel Özellikleri ve Dağ Çileği Fidanı Üretimi

Kocayemişte, kırmızı renkli meyveler sonbaharda; sandalda ise; portakal sarısı-açık kırmızı renkli meyveler geç sonbahar ve kış başlangıcında olgunlaşır.

Çiçekler, sandalda beyaz, kocayemişte ise açık pembe renkli ve bileşik salkım şeklindedir. Çiçeklenme, Sandalda Mart-Nisan, Kocayemişte ise Kasım-Aralık aylarında olur. Her iki türünde meyveleri yenilir. Odunları dekoratif amaçlı, kömür imalatında ve yakacak olarak çok değerlidir. Çok hızlı kök sürgünü oluşturabilirler. Meyveler olgunlaşmaya başladıkları sonbahar (kocayemiş ve sandal) ve kış aylarında (sandal) toplanarak tohumlar çıkartılır, saf alkolde yüzdürülerek boş tohumlar uzaklaştırılır ve ekim yapılıncaya kadar 2-4 °C sıcaklıkta saklanır.

Tohumlar çıkartıldığı tarihten kış sonuna kadar ekilebilir. Ekimden önce tohumlar 5-15 gün 4-6 °C sıcaklıktaki suda bekletilir. Ekimlerde 7’li çizgi ekimi kullanılır ve metrekareye 0.5-1 gr tohum ekilir.

Tohumların çimlenme oranı %90’nın üzerindedir. Metrekareden 100-150 adet fidan elde edilir. Ekim yastıklarının drenajının çok iyi ve pH değerinin 5.5-6.5 olmasına özen gösterilir. Ekimi takiben yastıklara telis kullanılarak örtüleme ve %70 gölgeleme uygulanır.

Erken bahar ekimlerinde 4-6 °C sıcaklıkta 1-1.5 ay soğuk nemli katlama uygulanır. Tohumlar soğukta çimlenmeye başlarlar (4-6 °C) ve ideal çimlenme sıcaklığı 10 °C’dir. Fidanlar çıplak köklü dikime hassastır. Bu nedenle ağaçlandırmalarda, 1 veya 2 yaşlı tüplü ya da kaplı fidan kullanılmalıdır. 1 yaşında fidanlar 20-25 (30) cm boya, 5-8 mm çapa ulaşırlar.

Kocayemiş birçok kıyı bölgelerde ve özellikle Marmara ve Karadeniz Bölgesinin bütün kesimlerinde görülmektedir.

Sandal Ağacı ise Akdeniz Bölgesinde, Torosların birçok yerinde çok sık rastlanan bir türdür.

Dağ Çileği hakkında bilgi konumuzdan sonra diğer şifalı bitkiler’e aşağıdaki linklerden kolayca ulaşabilirsiniz. Semih YAŞAR.