Zahir Şah kimdir

 Zahir Şah kimdir

Zahir Şah kimdir

Zahir Şah 

(1914 – 2007)

Afganistan Eski Kralı Muhammed Zahir Şah

15 Ekim 1914 yılında Kabil’de doğdu. Fransa’da askeri eğitim aldı. 1933 yılında, babasının öldürülmesiyle 19 yaşında çıktı. 1933-1973 yılları arasında Afganistan’ı yönetti. Afganistan’ı yönettiği 40 yıl, ülkenin en barışçıl dönemi oldu. O dönemde Zahir Şah’a, ‘Afgan ulusunun babası’ ünvanı verilmişti. İktidarı boyunca, ülkesinin kalkınması yolunda önemli adımlar attı. 1973 yılında İtalya’da tatildeyken, kuzeni Prens Davud’un düzenlediği darbeyle tahttan uzaklaştırıldı. Zahir Şah’ın devrilmesinin ardından, Afganistan önce Sovyetler Birliği işgali altına kaldı, ardından da Taliban güçlerinin kontrolüne girdi. 2002 yılında Taliban devrilince, İtalya’dan ülkesine geri döndü. Zahir Şah, etnik grupların temsil edildiği Loya Cirga’ya başkanlık etti. Devlet Başkanı Hamid Karzai’nin de uzak akrabası. 2007 yılının temmuz ayında, başkent Kabil’de 92 yaşında öldü.

 

Yaşamı
Muhammed Nadir Şah’ın oğluydu. 1920’lerin sonlarında kargaşaya son verilmesinde ve merkezi denetimin yeniden sağlanmasında kardeşleriyle birlikte önemli rol oynadı. Ayrıca hükümette bakan olarak görev aldı. Kasım 1933’te babasının öldürülmesi üzerine 19 yaşında tahta çıktı. Ama devlet işlerini akrabalarının yönetmesi nedeniyle uzun yıllar geri planda kaldı. 1964’te bir anayasa çıkararak meşruti monarşiye dayalı bir düzen getirdi. Akrabalarının kamu görevleri üstlenmesini yasaklayarak iktidarını pekiştirdi. İzleyen dönemde bir dizi ekonomik kalkınma projesi gerçekleştirdi.

Sovyetler Birliği ve ABD’den aldığı dış yardımlarla sulama tesisleri ve otoyollar yaptırdı. Uluslararası ilişkilerde Afganistan’ın tarafsızlığını korumayı başardı. Bununla birlikte giriştiği reformlar Kabil çevresi dışında pek etkili olamadı. Ülke 1970’lerin başlarında kuraklık ve açlıkla karşı karşıya kaldı. Pakistan sınırındaki Peştu kabilelerinin özerklik mücadelesi daha da tırmandı. Başkentteki siyasal yapı ülkenin ekonomik sorunlarının üstesinden gelemedi. Şahın kayınbiraderi General Muhammed Davud Han, 17 Temmuz 1973’te kansız bir darbeyle monarşiyi devirerek cumhuriyet ilan etti. Tahttan resmen 24 Ağustos 1973’te çekilen Zahir Şah, daha İtalya’ya sürgüne gitti.

Sovyet-Afgan Savaşı sırasında sürgündeki muhalifleri örgütleme planı başarısızlığa uğradı. 2001’de, ABD’nin Afganistan’daki Taliban yönetimini devirmesinden sonra ülkeye döndü. Ülkesindeki etnik grupların birliğini sağlamak için geleneksel Loya Jirga başkanlığına geçti, ancak bu hareketi, ülkede monarşinin geri dönüşüne zemin hazırlayabileceği endişesiyle yoğun tartışmalara neden oldu.

Muhammed Zahir Şah, 23 Temmuz 2007 tarihinde uzun süren hastalığının ardından, Kabil’deki başkanlık sarayında öldü. Ölümü Başkan Hamid Karzai tarafından ulusal televizyonda açıklandı. Cenazesi 24 Temmuz’da yapıldı. Maranjan Hill kraliyet türbesine defnedildi.

 

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir